| آریوبرزن | |
|---|---|
 نگاره‌ای نو از آریوبرزن | |
| زادروز | ۳۶۸ پیش از میلاد آیاپیر |
| درگذشت | ۳۳۰ پیش از میلاد کوههای زاگرس |
| محل زندگی | ایران |
| ملیت | ایرانی |
| تبار | آریایی |
| شناخته‌شده برای | مقابله با سپاه اسکندر |
| خویشاوندان | خواهر یوتاب، پدر فارنابازوس Pharnabazus |
آریوبَرزَن (به یونانی: Aριoβαρζάνης) نام سردار ایرانی بود که در کوههای پارس در برابر سپاهاسکندر مقدونی ایستادگی کرد و خود و سربازانش تا واپسین تن کشته شدند. نام آریوبرزن در پارسی کنونی به گونه آریابرزین هم گفته و نوشته می‌شود که به معنی ایرانی باشکوه‌است.
نبردگاه آریوبرزن و اسکندر تاکنون محل اختلاف بوده است. ولی همه ی تاریخ نگاران با توجه به نشانه هایی که تاریخ هرودوت از این محل به دست می دهد، اتفاق نظر دارند که این نبرد در مکانی در استان کهگیلویه و بویراحمد کنونی صورت گرفته است.اما در باب محل دقیق این نبرد دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول، تنگ تکاب -در مرز کهگیلویه و بویراحمد با خوزستان- را که چند سال پیش سد مارون در آن احداث شد به عنوان محل نبرد معرفی می کند. دیدگاه دوم با استناد به برفی بودن تنگه ی محل نبرد در متن هرودوت، تنگ تامرادی -در نزدیکی یاسوج- را مکان این نبرد می داند. البته سایر نشانه های ذکر شده در کتاب هرودوت -مانند موقعیت استراتژیک تنگ تکاب نسبت به غرب و جلگه ی خوزستان، راهنمای «لیکه ای» اسکندر و...- بیشتر با دیدگاه اول سازگاری دارند. به هر روی ناآشنایی اسکندر با منطقه به سود پارسیان بود ولی یک چوپان که تاریخ‌نگاران نامش را لی‌بانی نوشته‌اند راه گذر از کوهستان را به مقدونیان نشان می‌دهد و اسکندر می‌تواند آریوبرزن و یارانش را به دام اندازد گفته می‌شود اسکندر پس از پایان جنگ آن اسیر را به خاطر خیانت می‌کشد. آریوبرزن با ۴۰ سوار و ۵۰۰۰ پیاده خود را بی‌پروا به سپاه مقدونی رسانده و شمار بسیاری از یونانیان را کشته و خود نیز تلفات بسیاری داد اما موفّق گردید از محاصرهٔ سپاه مقدونی بگریزد.نبرد دربند پارس
چون از محاصره بیرون آمد خواست تا به کمک پایتخت بشتابد و آن را پیش از رسیدن سپاه مقدونی اشغال کند. اما لشکر اسکندر که از راه جلگه بهپارس رفته بودند، مانع او شدند. در این هنگام وی به مخاطرهٔ سختی افتاد، ولی راضی نشد تسلیم گردد. گفته می‌شود ایستادگی آریوبرزن یکی از چند ایستادگی انگشت شمار در برابر سپاه اسکندر بوده‌است.
بر پایه یادداشتهای به دست آمده از کالیستنس تاریخ نگار اسکندر، ۱۲ اوت سال ۳۳۰ پیش از میلاد، نیروهای اسکندر مقدونی در پیشروی به سویپرسپولیس پایتخت آن زمان ایران، در یک منطقه دربند پارس که منطقه‌ای کوهستانی و سخت‌گذر است متوقف شدند و در این منطقه درگیری میان اسکندر و آریو برزن رخ داد. به گفته اسکندر بعد از ورود به سرزمین ایذج خورشید را به مدت سه شبانه روز بچشم ندیدم بعلت انبوه درختان و ازیاد باران. اسکندر با یک هنگ ارتش ایران که شامل ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ نفر بود به فرماندهی آریو برزن رو به رو شد. این هنگ چندین روز مانع ادامه پیشروی ارتش ده‌ها هزار نفری اسکندر شده بود ....
مجموعه مهندسی مخازن پلی اتیلن مازندران